محمود عنایت و مجله نگین، میراث فرهنگی و رسانه‌ای ایران
زبانِ روزگارِ ما | تاریخچه مجله «نگین» و نقش محمود عنایت در فرهنگ و رسانه‌های ایران
تاریخچه مجله نگین و نقش محمود عنایت در فرهنگ و رسانه‌های ایران، با رویکرد انتقادی و فرهنگی در قالب داستان، شعر، طنز و فکاهی.
در خرداد ماه سال ۱۳۴۴، حمیدرضا محمدی نخستین شماره مجله‌ای مهم و تاثیرگذار به نام «نگین» را منتشر کرد. این مجله در ۶۰ صفحه و با قیمت ۱۵ ریال در دفتر واقع در خیابان پهلوی، کوچۀ عدل، شماره ۳۰، به چاپ رسید، و نشانگر پیشینه‌ای قابل توجه در عرصه روزنامه‌نگاری بود. خود او می‌گوید: «در دوران مصدق که با قلم و نویسندگی آشنا شدم، در حین کار با آثار شخصیت‌هایی چون مجتبی مینوی، محمد قزوینی و بعدها سیدمحمد فرزان آشنا شدم.»
رویدادهای ملی‌شدن صنعت نفت و شور و حال آن دوران او را به فعالیت‌های اجتماعی سوق داد. فعالیت‌های مطبوعاتی‌اش در تابستان ۱۳۳۰ با انتشار مقالاتی در روزنامه «شاهد» آغاز شد. او ستونی به نام «کندوکاو روزنامه‌ها» داشت که پیش‌تر در اختیار جلال آل‌احمد بود، اما قلم جوان ۱۹ ساله‌اش چنان درخشید که پس از تعطیلی، توانست جای او را بگیرد و صاحب این ستون شود، و این برای او رخدادی بسیار مهم در زندگی‌اش بود. او می‌گوید: «برای اولین‌بار نوشته‌ای از خودم را در روزنامه می‌خواندم، هرچند امضا نداشت!» این ستون را در روزنامه «نیروی سوم» که متعلق به خلیل ملکی بود، ادامه داد. پس از کودتای ۲۸ مرداد و توقیف این روزنامه، او به مجله «فردوسی» به مدیریت نعمت‌الله جهان‌بانویی پیوست و در سال‌های ۱۳۳۷ تا اوایل ۱۳۳۹ و همچنین ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۳ سردبیر آن شد. در کنار این، مجله «ایرانِ آباد» را در ۱۳ شماره منتشر کرد.
به دلیل تفاوت سلیقه با مدیر مجله و تمایل به انتشار مجله‌ای مختص به قشر خاص، او از «فردوسی» جدا شد و در اوایل سال ۱۳۴۴ مجوز انتشار مجله «نگین» را دریافت کرد. از دو سال بعد، در کنار مدیریت و سردبیری، مقالات خود را با عنوان «راپُرت» در این مجله منتشر می‌نمود، که هدف آن انعکاس واقع‌گرایانه، آگاهانه و نقادانه مسائل جامعه با ظرافت و بدون اشاره مستقیم به مشکلات، و ترغیب خواننده به تأمل و تعمق بود.
در سرمقاله شماره نخست، او نوشت: «با اجازه شما، می‌خواهیم از این طرف میز به آن طرف میز بنشینیم. تا پیش از این، ما کاشتیم و دیگران برداشتند، اما حالا خودمان کاشته و خودمان برداشت می‌کنیم. این خودمان شامل همه کسانی است که در این سال‌ها با قلم و تلاش فراوان در کنار مجلات سنگین و نیمه‌سنگین فعالیت می‌کردیم، و با دلی سرد و بی‌حوصله، گاهی در سکوت و خاموشی، کنار رفتیم.» این مجله در مجموع ۱۷۷ شماره منتشر شد تا اینکه در اردیبهشت ۱۳۵۹ توقیف شد و فعالیت حرفه‌ای روزنامه‌نگاری او به پایان رسید، و او خانه‌نشین و در عزلت فرو رفت.
در شماره اول «نگین»، شخصیت‌هایی چون محسن هشترودی، فخرالدین شادمان، محمود صناعی، شاهپور راسخ، احسان نراقی، نصرت‌الله باستان، علی‌اصغر حاج‌سیدجوادی، علی جواهرکلام، عبدالرضا امیرابراهیمی، اردشیر
رضا براهنی درباره سال‌های همکاری با عنایت در مجله نگین گفته است: «نگین یک مجله ماهانه بود، و در مواردی که به تأخیر می‌افتاد، می‌شد آن را فصلنامه نامید. اما عنایت سلیقه خاصی داشت، زبان فارسی‌اش بسیار عالی بود و مطالب را با دقت و وسواس چاپ می‌کرد. من هم شعر و هم بخش‌هایی از رمان‌هایم و دیگر آثارم را به او دادم. هر زمان متن‌ها آماده می‌شد، دکتر عنایت آن‌ها را از منابع مختلف جمع‌آوری می‌کرد و تقریباً هر یکی دو ماه یک‌بار منتشر می‌شد. طبیعی بود که در آنجا دقت بیشتری در انتخاب مطالب صورت می‌گرفت.»
«نگین» از موضعی فرهنگی، رویکردی انتقادی نسبت به ساختار قدرت سیاسی و کاستی‌های فرهنگی و اجتماعی زمان خود داشت. این مجله بر مبنای گفتمان اصالت‌گرایی فرهنگی استوار بود و در قالب داستان، روایت، تمثیل، شعر، طنز و فکاهی، به نقد سانسور، دخالت بی‌ضابطه دولت در مطبوعات، حقوق نادیده گرفته شده، عدم تحمل نقد، فقدان آزادی، تبعیض و ناتوانی در مشارکت سیاسی می‌پرداخت. هدف آن بازتاب مفاهیمی چون تعهد و تلاش روشنفکر برای اصلاح جامعه، تمیز میان حضور کاذب و اصیل، و بازگشت به فرهنگ اصیل با تأکید بر تاریخ و زبان فارسی بود.
متأسفانه، قلم توانای محمود عنایت در مدتی از زمان مهر و موم شد و فعالیت روزنامه‌نگاری او در ایران پایان یافت. در ۲۸ دی ۱۳۹۱، در ۸۰ سالگی، در غربت و دور از وطن، در یکی از بیمارستان‌های سانتاباربارا در ایالت کالیفرنیا درگذشت.
سطر از شعری سروده شده توسط محمد زهری، منتشر شده در شماره ۱۰ مجله نگین (اسفند ۱۳۴۴).
